“သတိျပဳရမည့္အေနာက္တံခါးမွ အၾကမ္းဖက္တို႔၏ အႏၱရယ္”
(ေသနဂၤမဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးအဖြဲ႔ Founder & Executive Director Dr. ႏိုင္ေဆြဦး ၏ ဇြန္လ ၂၆ ရက္ေန႔ထုတ္ Daily Eleven သတင္းစာပါ ေဆာင္းပါး)
(ISIS တို႔၏ လက္ရွိအေျခအေနအား သံုးသပ္ျခင္း – အားေလ်ာ့ေနၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း အလားအလာရွိေနဆဲလား)
ေဒါက္တာႏိုင္ေဆြဦး
Islamic State in Iraq and Syria (ISIS) တို႔၏ ၿခိမ္းေျခာက္ႏိုင္မႈႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး မတူညီေသာအယူအဆ ႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါသည္။ ပထမအယူအဆမွာ ISIS တို႔သည္ အီရတ္ႏိုင္ငံ မိုဆူးလ္ၿမိဳ႕ကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းေနရဆဲျဖစ္ၿပီး သူတို႔ ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္သတ္မွတ္ထားေသာ ဆီရီးယားႏိုင္ငံ ရက္ကာၿမိဳ႕ (Raqqa) ကို ကာကြယ္ႏိုင္ရန္ မလြဲမေသြ ျပင္ဆင္ေနၿပီ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ မၾကာမီမွာပင္ ေခ်မႈန္းခံရေတာ့မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေပၚလြင္လာေနၿပီဟု ပညာရွင္အခ်ိဳ႕က ဆိုပါသည္။ ဒုတိယအယူအဆမွာ ISIS တို႔သည္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသတြင္ ေနာင္ ဆယ္စုႏွစ္တစ္စုေက်ာ္အၾကာမွသာလွ်င္ ကြယ္ေပ်ာက္သြားႏိုင္လိမ့္မည္ဟု အခ်ိဳ႕က သံုးသပ္ၾကပါသည္။
သူ႔အယူအဆႏွင့္သူေတာ့ မွန္ကန္ၾကသည္ဟု ဆိုရပါမည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ISIS အဖြဲ႔သည္ ထူးျခားစြာ ဖြဲ႔စည္းထားေသာ အဖြဲ႔တစ္ခုျဖစ္ၿပီး အၾကမ္းဖက္မႈဆိုသည္မွာလည္း ႏွိမ္နင္းရန္ ခက္ခဲေသာ နည္းဗ်ဴဟာတစ္ခု ျဖစ္ေသာေၾကာင့္္ ျဖစ္ပါသည္။
ပထမအယူအဆ – ISIS တို႔ နိဂံုးခ်ဳပ္ရန္ နီးကပ္လာၿပီေလာ
ၿပီးခဲ့သည့္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အတြင္းမွာပင္ ISIS တို႔အေနျဖင့္ ဆီးရီးယား၊ အီရတ္၊ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ ဆိုင္းႏိုင္ကၽြန္းဆြယ္၊ အာဖဂန္နစၥတန္၊ လစ္ဗ်ားႏွင့္ ႏုိင္ဂ်ီးရီးယားတို႔ရွိ ၎တို႔ထိန္းခ်ဳပ္ထားေသာ နယ္ေျမအမ်ားအျပားကို လက္လႊတ္ဆံုး႐ံႈးခဲ့ရၿပီး ျဖစ္သည္။ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈမ်ားအားလည္း ထိန္းခ်ဳပ္ခံေနရၿပီး အၾကမ္းဖက္သမားအမ်ားအျပားသည္လည္း အဖြဲ႔အား စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးေနၾကရၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္တစ္ခ်က္မွာ ISIS ေခါင္းေဆာင္ Abu Bakr al-Baghdadi ၏ လက္ေထာက္ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး ျဖစ္ေသာ Abu Abdul Rahman အပါအဝင္ ေခါင္းေဆာင္အမ်ားအျပားႏွင့္ စစ္ဆင္ေရးစီမံခ်က္ေရးဆြဲသူအခ်ိဳ႕ကိုပါ လ်င္ျမန္စြာ သုတ္သင္ႏိုင္ခဲ့ရာ ျပန္လည္ အစားထိုးရန္ပင္ ခက္ခဲသည့္အေနအထားသို႔ ေရာက္ရွိေနျခင္း ျဖစ္သည္။ အမွတ္တံဆိပ္တခုအေနျဖင့္ ISIS တို႔ ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းလာၿပီ ျဖစ္သည္။ အာရပ္ကမာၻႏွင့္ အစၥလာမ္အသိုင္းအဝိုင္းတြင္လည္း လူႀကိဳက္မ်ားမႈ က်ဆင္းလာပါသည္။ ISIS တို႔အေနျဖင့္ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ရန္အတြက္ အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္ေသာ လူသစ္မ်ားကို အသံုးျပဳေနရေၾကာင္းႏွင့္ ဤသည္မွာ ၿပိဳကြဲျခင္း၏ အမွတ္လကၡဏာတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း ေဂ်ာ္ဂ်ီယာျပည္နယ္တကၠသိုလ္မွ အၾကမ္းဖက္ဝါဒ ေလ့လာေရး ကၽြမ္းက်င္သူ John Hogan က မၾကာေသးမီက ေထာက္ျပခဲ့ပါသည္။
အမွန္တကယ္လည္း ISIS တို႔၏ သက္တမ္းသည္ အဖြဲ႔တစ္ခုေနျဖင့္ အတိုင္းအဆမရွိ က်ယ္ေျပာေသာ နယ္ေျမမ်ားကိုထိန္းခ်ဳပ္ထားရျခင္းႏွင့္ တရားဝင္ေခါင္းေဆာင္မႈရရန္ ေတာင္းဆိုမႈမ်ားေၾကာင့္ ေသခ်ာေပါက္ အဆံုးသတ္ေနၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေျမေပၚေသာင္းက်န္းမႈအဆင့္မွ ေျမေအာက္အၾကမ္းဖက္လႈပ္ရွားမႈသို႔ ေျပာင္းလဲသြားျခင္းသည္ ဗဟုိခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ေလ်ာ့ခ်လာႏိုင္မည္ ျဖစ္ၿပီး အဖြဲ႔အား ျပန္႔က်ဲသြားေစပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အဖြဲ႔ငယ္မ်ားအျဖစ္သာ ဆက္လက္ရွင္သန္ရပ္တည္ေနႏိုင္မည္ ျဖစ္ၿပီး တိုက္ခိုက္မႈအေသးမ်ားကို ရံဖန္ရံခါလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါမည္။ သို႔ေသာ္ စီမံခ်က္ခ်ကာ တိုက္ပြဲႀကီးမ်ား ဆင္ႏႊဲျခင္းကိုေတာ့ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္မည္ မဟုတ္ေတာ့ပါ။
ဒုတိယအယူအဆ – ISIS သည္ ထာဝရတည္တံ့ေနႏုိင္မည္ေလာ
ISIS တို႔အေနျဖင့္ အီရတ္ႏွင့္ ဆီးရီးယားတြင္ နယ္ေျမမ်ားဆံုး႐ႈံူးလ်က္ရွိၿပီး ၎တို႔၏ ေသာင္းက်န္းမႈအား ႏွိမ္နင္းခံရေသာ္လည္း ႏိုင္ငံတကာလံုၿခံဳေရးကိုေတာ့ သိသိသာသာ စိန္ေခၚၿခိမ္းေျခာက္လ်က္ ရွိေနပါေသးသည္။ မီဒီယာစစ္ပြဲတြင္ ေလ်ာ့နည္းသြားျခင္း မရွိသည့္အျပင္ တိုးတက္ေနသည္ဟုပင္ ဆိုႏိုင္ပါသည္။ ဥေရာပ သမဂၢရဲတပ္ဖြဲ႔ (EUROPOL) ၏ အစီရင္ခံစာမ်ားအရ ISIS တို႔သည္ ကိုယ္ပိုင္ လူမႈဆက္ဆံေရး ကြန္ယက္ ပလက္ေဖာင္းကုိ တည္ေဆာက္ထားၿပီး ေထာက္လွမ္းေရးႏွင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို ထိုးေဖာက္ရန္ ႀကိဳးစားေနေၾကာင္း ေလ့လာသိရွိရပါသည္။
ထို႔အျပင္ ISIS တို႔အေနျဖင့္ ဥေရာပတိုက္တြင္း တိုက္ခိုက္မႈႀကီးႀကီးမားမားကို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္စြမ္း ရွိဆဲပင္ျဖစ္ပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဘရပ္ဆဲလ္တိုက္ခိုက္မႈမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ျပင္သစ္ႏွင့္ အျခားဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း အၾကမ္းဖက္တုိက္ခိုက္မႈ အေသးစားမ်ားကို ပံုမွန္ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ေနဆဲ ျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာသိရွိရပါသည္။ ISIS အြန္လိုင္းမဂၢဇင္း “Rumiyah” ေနာက္ဆံုးထုတ္အတြဲတြင္ ISIS က ဥေရာပတိုက္မွ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါမ်ားအား ရာဇဝတ္ကြန္ယက္မ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ကာ လက္နက္မ်ားရယူၿပီး အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ရန္ တိုက္တြန္းေရးသားထားေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။ Berlin ႏွင့္ Nice တို႔တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ျဖစ္စဥ္မ်ားကို ေလ့လာၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ သင့္ေလွ်ာ္ေသာ အေျခအေနတစ္ခုတြင္ သာမန္ ကုန္တင္ထရပ္ကားတစ္စီးကုိပင္ လက္နက္အျဖစ္အသံုးျပဳကာ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ေၾကာင္း သိရွိႏုိင္သည္။
ISIS ၿခိမ္းေျခာက္မႈ ဆက္လက္တည္ရွိေနရျခင္း၏ အျခားအေၾကာင္းအရင္းတစ္ခုမွာ ဆာလာဖီ ဂ်ီဟတ္ဒ္ဝါဒ၏ ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ရွိမႈသဘာဝျဖစ္ေသာ လ်င္ျမန္စြာ ျပန္လည္ေခါင္းေထာင္ႏိုင္ျခင္းႏွင့္ မ်ိဳးမတူကြဲျပားျခားနားေသာ ေဒသခံမ်ားအား ေကာင္းစြာ ဆြဲေဆာင္ႏုိင္စြမ္းရွိျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ ISIS တို႔အေနျဖင့္ နယ္ေျမအမ်ားအျပား လက္လႊတ္ဆံုး႐ံႈးလုိက္ရၿပီး ျဖစ္ေသာ္လည္း အာဖရိက၊ ေတာင္အာရွႏွင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၊ ဥေရာပတိုက္ရွိ ဆင္းရဲေသာႏိုင္ငံမ်ားတြင္ နယ္ေျမသစ္မ်ား ေတြ႔ရွိထားၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာမိပါသည္။ ISIS တို႔သည္ အင္အားနည္းေသာ ႏိုင္ငံမ်ား (Weak States) ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူမဲ့ ေနရာမ်ားကို ရွာေဖြၿပီးေနာက္ အဆိုပါနယ္ေျမမ်ားရွိ ေဒသတြင္း ပဋိပကၡမ်ားတြင္း ကပ္ပါးပံုစံျဖင့္ ဝင္ေရာက္ေလ့ရွိသည္။ ISIS သည္ ၎တို႔ႏွင့္ မ်ိဳးႏြယ္တူ မူဆလင္အသိုက္အဝန္းတြင္းမွာပင္ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္း၊ ႏွိပ္စက္ျခင္းစသည့္ ရက္စက္ေသာ အျပဳအမူမ်ားကို ျပဳလုပ္ေလ့ရွိေသာ္လည္း မိမိတို႔ကိုယ္မိမိ လူမႈအသိုက္အဝန္းအား ကာကြယ္သူ (Protector of ummah) သို႔မဟုတ္ ကမာၻ႔မူဆလင္ အသိုက္အဝန္းအား ကာကြယ္သူအေနျဖင့္ ေနရာယူေလ့ရွိသည္။
ေနာက္ဆံုးတစ္ခ်က္မွာ ISIS အဖြဲ႔သည္ လြန္စြာ ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ရွိၿပီး ပတ္ဝန္းက်င္အေျခအေနကို လိုက္ကာ တိုက္ခိုက္ႏိုင္စြမ္းရွိေသာ ရန္သူျဖစ္သည္။ တိုက္ပြဲတစ္ပြဲအတြင္း ISIS တိုက္ခိုက္ေရးသမားမ်ားသည္ ေမာင္းသူမဲ့ေလယာဥ္ငယ္တြင္ လက္ပစ္ဗံုးမ်ားတပ္ဆင္ၿပီး အီရတ္စစ္သည္မ်ားကို တိုက္ခိုက္ရန္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ဘူးသည္။ ဆိုင္ဘာ စစ္ေျမျပင္တြင္လည္း ISIS တို႔သည္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားအား ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈမ်ား ျပဳလုပ္ရန္အတြက္ Bitcoin ကဲ့သို႔ေသာ Virtual ေငြေၾကးကို အသံုးျပဳကာ တစ္ေနရာမွ တစ္ေနရာသို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းေလ့ရွိၿပီး ေျခရာမခံႏိုင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါသည္။ ISIS တို႔အေနျဖင့္ နယ္ေျမမ်ားကို လက္လႊတ္ဆံုး႐ႈံးရျခင္းႏွင့္အတူ အဆိုပါနယ္ေျမမ်ားတြင္ အခြန္ေကာက္ခံရရွိမႈႏွင့္ ၿခိမ္းေျခာက္ေငြညွစ္ျခင္းမ်ား ေလ်ာ့နည္းလာပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရန္ပံုေငြ စုေဆာင္းရရွိရန္အတြက္ အျခားသင့္ေလွ်ာ္ေသာ နည္းလမ္းမ်ား ရွာေဖြရန္ လိုအပ္လာပါေတာ့သည္။
ၿခိမ္းေျခာက္မႈ၏ လက္ရွိ အေနအထား
လက္ရွိ အေနအထားအရ ISIS အဖြဲ႔သည္ ေျမေပၚေသာင္းက်န္းသူအဖြဲ႔အျဖစ္မွ လွ်ိဳ႕ဝွက္ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔အစည္းအျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲလာပါသည္။ မိုဆူးလ္တြင္ ဆင္ႏႊဲခဲ့ေသာ စစ္ဆင္ေရးမ်ားအရ ISIS တို႔သည္ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားျခင္း မရွိဘဲ နယ္ေျမအား လက္လႊတ္ဆံုး႐ႈံးခံေလ့ မရွိပါ။ အီရတ္လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔ဝင္မ်ား၏ တိုက္စစ္ကို ISIS စစ္ေသြးၾကြမ်ားက ကတုတ္က်င္းမ်ား တူးကာ အခိုင္အမာ ခုခံၿပီး အေသခံဗံုးခြဲသမားမ်ားကလည္း အဆင့္အဆင့္ တစ္ေယာက္ၿပီးတစ္ေယာက္ အေသခံဗံုးခြဲကာ တိုက္ခိုက္ေလ့ရွိပါသည္။ ISIS ၿမိဳ႕ေတာ္ ရက္ကာအား အင္အား (၄၀၀၀) ခန္႔ရွိ ပင္မတပ္ဖြ႔ဲက အခိုင္အမာကာကြယ္ထားေၾကာင္းလည္း သိရွိရသည္။ ရက္ကာအား သိမ္းပိုက္ရန္ တိုက္စစ္ဆင္ႏႊဲမည္ဆိုပါက ယခုျဖစ္ပြားေနေသာ မိုဆူးလ္ၿမိဳ႕သိမ္းတိုက္ပြဲထက္ပင္ အေသအေပ်ာက္ပိုမိုမ်ားျပားမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ISIS တို႔သည္ ဝါဒျဖန္႔ခ်ိရန္အတြက္ အရပ္သားမ်ား ေသဆံုးေနသည့္ဓာတ္ပံုမ်ားကို ထုတ္ျပန္မည္ကေတာ့ ေသခ်ာပါသည္။ ရက္ကာၿမိဳ႕ရွိ ISIS တို႔အား တိုက္ခိုက္မည့္ စီမံခ်က္၏ ေနာက္ကြယ္က ႏုိင္ငံေရးအေျခအေနကလည္း အတန္ငယ္ ႐ႈပ္ေထြးေနပါသည္။ ဆီးရီးယား ကာဒ့္လူမ်ိဳးမ်ားအား လက္နက္တပ္ဆင္ေပးျခင္းအပါအဝင္ အေမရိကန္၏ လက္ရွိ စီမံခ်က္အား တူရကီ အျပင္းအထန္ ဆန္႔က်င္လ်က္ရွိပါသည္။ လက္ရွိအေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေမးခြန္းမ်ားစြာလည္း ေပၚထြက္လာေနပါသည္။
“အေမရိကန္အေနျဖင့္ ႐ုရွားတို႔ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မည္လား။”
“ရက္ကာၿမိဳ႕ရွိ ISIS မ်ားကို ေခ်မႈန္းျခင္းသည္ မိမိတို႔ျပည္သူမ်ားအေပၚပင္ ဓာတုလက္နက္မ်ားျဖင့္ တုိက္ခိုက္ေနေသာ ဆီရီးယား သမၼတ အာဆတ္အစိုးရအား အေထာက္အပံ့ေပးလိုက္သကဲ့သို႔ ျဖစ္သြားမည္လား။”
အနာဂတ္ကို လွမ္းေမွ်ာ္ၾကည့္ျခင္း
ISIS အဖြဲ႔အေနျဖင့္ စတင္ၿပိဳကြဲေနၿပီ ျဖစ္ရာ အျခားႏုိင္ငံမ်ားက လာေရာက္တိုက္ခိုက္ေနၾကေသာ စစ္ေသြးၾကမ်ားသည္ မိမိတို႔ ေဒသသို႔ ျပန္လည္ ဝင္ေရာက္ရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈသည္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈႀကီး ျဖစ္လာပါသည္။ ISIS တို႔ ၿပိဳကြဲျခင္းႏွင့္အတူ ဆီးရီးယားရွိ al Qaeda တို႔ ပိုမိုအင္အားေကာင္းလာပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ စစ္ေသြးၾကြတိုက္ခိုက္ေရးသမားမ်ားက ၎တို႔ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ေရးအတြက္ ဘက္ေျပာင္းၿပီး ဆက္လက္တိုက္ခိုက္ေနၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
ဆီးရီးယား ျပည္တြင္းစစ္သည္ ၿပီးဆံုးမည့္ အရိပ္ေယာင္မျမင္ရေသးသကဲ့သို႔ အိမ္နီးခ်င္း အီရတ္ႏိုင္ငံတြင္လည္း ျပည္တြင္းႏုိင္ငံေရးအေျခအေနသည္ တည္ၿငိမ္မႈ မရွိေသးသည္ျဖစ္ရာ ISIS တို႔ ျဖစ္တည္မႈအား လက္ရွိအေျခအေနတြင္ ဆက္လက္ရွိေနေစပါသည္။ ဆြန္နီႏွင့္ ရွီွအိုက္တို႔၏ ဘာသာေရး ပဋိပကၡ ျပင္းထန္လာျခင္းသည္လည္း ဆြန္နီတို႔ၾကား ISIS တုိ႔ ပါဝင္မႈကို ျမင့္တက္ေစပါသည္။
ISIS ၏ ေဒသတြင္း မဟာမိတ္အဖြဲ႔မ်ားသည္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္မ်ားက နယ္ေျမအမ်ားအျပားကို လက္လႊတ္ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၂၀၀၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားက အီရတ္ႏွင့္ အာေရဗ်ကၽြန္းဆြယ္ရွိ al Qaeda ဗဟုိသည္ ပါကစၥတန္တြင္ ျပန္လည္ အားေကာင္းလာသကဲ့သို႔ပင္ လာမည့္ ၃ ႏွစ္မွ ၅ ႏွစ္အတြင္း အထက္ပါ ISIS မဟာမိတ္အဖဲြ႔မ်ား၏ အဖြဲ႔ခြဲမ်ားသည္ လစ္ဗ်ား၊ ယီမင္၊ အာဖဂန္နစၥတန္ႏွင့္ အီဂ်စ္တို႔တြင္ ျပန္လည္ ရွင္သန္လာမည့္ အလားအလား မ်ားစြာရွိပါသည္။ တနည္းဆိုရေသာ္ အဆိုပါအဖြဲ႔မ်ား၏ ယခင္က ခိုင္မာေတာင့္တင္းျခင္းမရွိေသာ အမိန္႔ေပးထိန္းခ်ဳပ္စနစ္သည္ စြမ္းေဆာင္ရည္ျမင့္မားလာႏုိင္ၿပီး ၎တို႔၏ အခြင့္အေရးကို ယခင္ကထက္ ပိုမိုျပင္းထန္စြာ ေတာင္းဆိုလာႏုိင္ပါသည္။
ISIS တို႔ ၿခိမ္းေျခာက္မႈအႏၱရာယ္သည္ တစ္ကမာၻလံုးအေပၚ သက္ေရာက္လ်က္ရွိေသာ္လည္း အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ေဒသတြင္ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ အကန္႔အသတ္ျဖင့္သာ တံု႔ျပန္မႈ လုပ္ေဆာင္ေနသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ သို႔ေသာ္ တရားမွ်တစြာ သံုးသပ္ရမည္ဆိုလွ်င္ ထိေရာက္ျပည့္စံုေသာ တံု႔ျပန္မႈရရွိရန္ ခက္ခဲပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ISIS ဆန္႔က်င္ေရး မဟာမိတ္အဖြဲ႔ဝင္ႏုိင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ တစ္ႏိုင္ငံခ်င္းစီ၏ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားမ်ားရွိျခင္းႏွင့္ ဦးစားေပး အေျခအေနမ်ား ကြဲျပားျခားနားျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
ISIS တို႔အေနျဖင့္ ၎တုိ႔ လက္ရွိ အေျခတည္ေနေသာႏိုင္ငံမ်ားအျပင္ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားကိုပါ ဆက္လက္ၿပီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ၿခိမ္းေျခာက္ ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခိုက္လာႏုိင္ပါသည္။ ISIS အဖြဲ႔သည္ ၎တို႔ေနရာကို အစားထိုးၿပီး ကမာၻ႔ဂ်ီဟတ္ဒ္လႈပ္ရွားမႈကို ဦးေဆာင္မည့္ ဆာလာဖီ ဂ်ီဟတ္အဖြဲ႔သစ္ ေပၚမလာမျခင္း ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ဆက္လက္ ရွင္သန္ရပ္တည္ေနဦးမည္ ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး သံုးသပ္ျခင္း
အေရွ႕အလယ္ပိုင္းတြင္ ISIS တို႔ စတင္ၿပိဳကြဲၿပီး စစ္ရွိန္ေလ်ာ့လာျခင္းႏွင့္ အတူ သြားေရာက္တိုက္ခိုက္ေနၾကေသာ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသမွ စစ္ေသြးၾကြတိုက္ခိုက္ေရးသမားမ်ားသည္ မိမိတို႔ေနရင္းေဒသသို႔ ျပန္လည္ ဝင္ေရာက္လာေနၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ အျခားသံုးသပ္ရန္အခ်က္တစ္ခ်က္မွာ al Qaeda အဖြဲ႔၏ အေရွ႕ေတာင္အာရွ မဟာမိတ္အဖြဲ႔ျဖစ္ေသာ Jemaah Islamiyah အဖြဲ႔ဝင္ နာဆီယာအဘတ္စ္သည္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္က ဘဂၤလားေဒ့္ရွ္ႏိုင္ငံမွ တဆင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရခိုင္ျပည္နယ္သို႔ ဝင္ေရာက္ကာ အၾကမ္းဖက္သင္တန္းေက်ာင္းတစ္ခု တည္ေထာင္ရန္အတြက္ နယ္ေျမရွာေဖြခဲ့ဘူးပါသည္။ သို႔ေသာ္ ရခိုင္ေဒသ၏ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ ခက္ခဲၾကမ္းတမ္းမႈေၾကာင့္ သူ၏ အႀကံအစည္အား လက္ေလ်ာ့က ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ မင္ဒါနာအိုျပည္နယ္ ေတာနက္တြင္ တည္ေထာင္ခဲ့ပါသည္။
ယခုအခါ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ မင္ဒါနာအိုေဒသသည္ အာရွ – ပစိဖိတ္ေဒသ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၏ ဗဟိုခ်က္ ျဖစ္လာေနပါသည္။ ေမလ ၂၄ ရက္က ISIS (ISIL ဟုလည္းေခၚသည္။) တို႔က ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံ မင္ဒါနာအိုျပည္နယ္ရွိ လူဦးေရ ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ေနထိုင္ရာ မာရဝီၿမိဳ႕ႀကီးကို တုိက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ထားခဲ့ပါသည္။ ဖိလစ္ပိုင္တပ္မေတာ္က ျပန္လည္ ထိုးစစ္ဆင္မႈေၾကာင့္ စစ္ေသြးၾကြ (၁၂၀) ဦးအား သတ္ျဖတ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး (၈) ဦးအား အရွင္ဖမ္းဆီးရမိခဲ့ပါသည္။ ဖိလစ္ပိုင္ စစ္သည္ (၃၈) ဦး က်ဆံုးခဲ့ၿပီး (၁၀ ဦးမွာ ဖိလစ္ပုိင္ေလတပ္မွ မွားယြင္းတိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။) (၇၀) ေက်ာ္ ဒဏ္ရာရရွိခဲ့ပါသည္။ အရပ္သား (၃၈) ဦးလည္း ေသဆံုးခဲ့ရပါသည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ (၉) ရက္ေန႔က ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ေမာင္ေတာျဖစ္စဥ္တြင္ Harakah al-Yaqin (Movement of Faith) အဖြဲ႔ဝင္ အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားအား ျပည္ပအဖြဲ႔အစည္းမ်ားက ေငြေၾကးအေထာက္အပ့ံမ်ား ေပးအပ္ခဲ့ေၾကာင္း သက္ေသအေထာက္အထားမ်ား ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ထို႔အျပင္ အၾကမ္းဖက္သမား ေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ပါကစၥတန္ႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးခဲ့ေၾကာင္းလည္း ေလ့လာသိရွိရပါသည္။ အဆိုပါ Harakah al-Yaqin (Movement of Faith) အဖြဲ႔သည္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ မတ္လ (၂၉) ရက္ေန႔တြင္ ထုတ္ျပန္ခ်က္တစ္ခုထုတ္ျပန္ခဲ့ရာ အာရကန္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ကယ္တင္ေရး တပ္မေတာ္ (Arakan Rohingya Salvation Army – ARSA) ဟူေသာ အမည္သစ္ကို အသံုးျပဳခဲ့ေၾကာင္းေတြ႔ရွိရပါသည္။ မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ အဆိုပါ အမည္သစ္ကို ေျပာင္းလဲ အသံုးျပဳသနည္းဆိုသည္မွာ ေမးခြန္းထုတ္စရာ ျဖစ္ပါသည္။
အျခားျဖစ္စဥ္တစ္ခုမွာ ေမလ (၄) ရက္ေန႔က ဘူးသီးေတာင္ျမဳိ႕နယ္ သဲနီေက်းရြာ၏ အေနာက္ဖက္ေတာစပ္၌ ေပါက္ကြဲမႈျဖစ္ပြားခဲ့ေၾကာင္း သတင္းရရွိသည့္အတြက္ လုံျခဳံေရးတပ္ဖြဲ႔ဝင္မ်ားသည္ ကင္းလွည့္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရာ အဆုိပါေနရာ ေတာစပ္ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ယာယီတဲေဆာက္လုပ္ေနထုိင္ခဲ့သည့္ ေနရာ (၂) ေနရာ၌ လက္လုပ္မုိင္းျပဳလုပ္ရာတြင္ အသုံးျပဳသည့္ ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ယမ္းနံ႔မ်ားရ႐ွိသျဖင့္ ေပါက္ကြဲမႈျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ေနရာမွန္ကန္္ေၾကာင္္း စစ္ေဆးသိ႐ွိရ၍ ေသဆုံးသူ၊ ဒဏ္ရာရ႐ွိသူမ်ားႏွင့္ ပါဝင္ပတ္သက္သူမ်ားအား ဆက္လက္စုံစမ္းခဲ့သည္။ ေမ (၁၃) ရက္ ညေနပုိင္းတြင္ သဲနီေက်းရြာ၏ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ ေတာင္ေျခရင္း၌ တူးေဖာ္စစ္ေဆးခဲ့ရာ ျပည္ပႏုိင္ငံသား အေလာင္း ၂ ေလာင္းႏွင့္အတူ တင္းေမ (၃) ရပ္ကြက္ေန ေမာ္လဝီ အဒူေကာ္ရိန္၊ ေက်ာင္းေတာင္ အလယ္ရြာေန ေမာ္လဝီယာဆိမ့္ ႏွင့္ စာကုိင္းေက်းရြာေန ဇူပုိင္ တုိ႔ ၃ဦးအား တူးေဖာ္ေတြ႔႐ွိခဲ့ပါသည္။ လက္လုပ္မိုင္း သင္တန္းေပးရာတြင္ ႏိုင္ငံျခားသား (၂) ဦးႏွင့္ ဘာသာေရးဆရာတစ္ဦးတို႔ ပါဝင္ေနေၾကာင္း သိရွိႏိုင္ပါသည္။ ဘဂၤါလီ အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားအေနျဖင့္ ျပည္ပ အေထာက္အပံ့မ်ား ရရွိေနျခင္းကို ယံုမွား သံသယ ျဖစ္ရန္မလိုပါ။
ေနာက္ျဖစ္စဥ္တစ္ခုမွာ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔ဝင္မ်ားသည္ ေမလ (၃၁) ရက္က ေခ်ာင္းကုလား ေျမာက္ရြာေန ေမာလ၀ီေဘာ္နီဂိုအာမီ (၅၀) ႏွစ္ ၏ ေနအိမ္အား မသကၤာသျဖင့္ ၀င္ေရာက္ရွာေဖြရာ စကားေျပာစက္အလံုး (၄၀)၊ ၎ ဘတၳရီ (၃၆) ခု၊ အားသြင္း ခံု (၄၀) ခု၊ စကၠဴဗူး (၁၀) ဗူးအား သိမ္းဆည္းရမိခဲ့ပါသည္။ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး၏ ေနအိမ္တြင္ စကားေျပာစက္ အလံုး (၄၀) မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ေရာက္ေနပါသနည္း။ တစ္စံုတစ္ခု လုပ္ေဆာင္ဖို႔ ႀကိဳတင္ ႀကံစည္ထားေသာ စီမံခ်က္ႀကီးတစ္ခု ျဖစ္ႏိုင္သည္ကို သံုးသပ္ႏိုင္ပါသည္။
အျခားသံုးသပ္ရန္ ရွိသည္မ်ားမွာ ထိုင္းႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္းရွိ မြတ္စလင္တို႔၏ အၾကမ္းဖက္မႈလုပ္ရပ္မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ တနည္းနည္းျဖင့္ ဆက္ႏြယ္လာႏိုင္ျခင္း ရွိႏိုင္/ မရွိႏိုင္ စဥ္းစားသင့္ပါသည္။ လက္ရွိတြင္ ဆက္စပ္မႈ အေထာက္အထား မေတြ႔ရွိရေသးေသာ္လည္း ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ေမာင္ေတာျဖစ္စဥ္အၿပီး ဘဂၤါလီတို႔ အသံုးျပဳေနေသာ နည္းဗ်ဴဟာမ်ားမွာ ထိုင္းေတာင္ပိုင္းရွိ မြတ္စလင္အၾကမ္းဖက္သမားမ်ား အသံုးခ်ေနေသာ နည္းဗ်ဴဟာမ်ားႏွင့္ ထပ္တူထပ္မွ် ျဖစ္ေနပါသည္။ ထုိ႔အျပင္ လက္နက္၊ မူးယစ္ေဆးဝါးႏွင့္ စိတ္ၾကြ႐ူူးသြပ္ေဆးျပား ေမွာင္ခိုဝင္ေရာက္မႈ လမ္းေၾကာင္းမ်ား ေျပာင္းလဲလာျခင္းသည္လည္း ထည့္သြင္း တြက္ခ်က္ရမည့္အခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။
ျဖစ္စဥ္မ်ား ေနာက္ကြယ္တြင္ ISIS တို႔ ပါဝင္ျခင္း ရွိ/ မရွိကေတာ့ ဆက္လက္ေလ့လာ သြားရဦးမည္ ျဖစ္ပါသည္။ အၾကမ္းဖက္မႈတြင္ နယ္နိမိတ္ သတ္မွတ္ထားျခင္း မရွိပါ။ အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အထူးသျဖင့္ အေနာက္ပိုင္းေဒသကို စိမ့္ဝင္ထိုးေဖာက္ေနျခင္းသည္ လက္ခံရမည့္ အမွန္တရား ျဖစ္ပါသည္။ ဤသည္ကို အေလးအနက္ထားၿပီး ကိုင္တြယ္ေဆာင္ရြက္ရပါမည္။ သတင္းႀကိဳတင္ လက္ဦးရန္လည္း လိုအပ္ပါသည္။ အၾကမ္းဖက္မႈတိုက္ဖ်က္ေရးသည္ ႏိုင္ငံသားတိုင္း၏ တာဝန္တစ္ရပ္လည္း ျဖစ္ပါသည္။ အၾကမ္းဖက္ဝါဒသည္ ႏိုင္ငံ၏ အမ်ိဳးသားလံုျခံဳေရး (National Security) ကို ၿခိမ္းေျခာက္လာေနၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ အၾကမ္းဖက္မႈ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မည္မွ် အဆင္သင့္ ျဖစ္ေနပါၿပီလဲ။
