(သုတကမာၻဂ်ာနယ္ အတြဲ (၆) အမွတ္ (၂၁) တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိေသာ ေဆာင္းပါး ျဖစ္ပါသည္။)
(၁၈) လၾကာ ႐ုရွား – ယူကရိန္းစစ္ပြဲ (သို႔မဟုတ္) ပုံစံသစ္ ကမာၻစစ္အား ေလ့လာျခင္း အပိုင္း (၃)
႐ုရွား – ယူကရိန္း စစ္ပြဲသည္ ကမာၻစစ္တစ္ခု စတင္ျခင္းေလာ
ကမာၻစစ္တစ္ခုအား သမာ႐ိုးက် အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မွာ ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ ပဋိပကၡတစ္ခုအတြင္း အင္အားႀကီးႏိုင္ငံ အမ်ားအျပား ပါဝင္ပတ္သက္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ယူကရိန္းစစ္ပြဲသည္ တတိယကမာၻစစ္ႀကီး၏အစ ျဖစ္ေၾကာင္း သုံးသပ္မႈမ်ားလည္း ရွိေနသည္။ မၾကာခင္အခ်ိန္ကာလအထိ ထိုအခ်က္မွန္ကန္မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဝဖန္သုံးသပ္မႈမ်ား ရွိေနပါသည္။ ႐ုရွား – ယူကရိန္းစစ္ပြဲသည္ ဘက္မညီစစ္ ျဖစ္ပါသည္။ ယူကရိန္းဘက္မွ ေနတိုး၊ အီးယူႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံမ်ားက ေထာက္ပံ့ကူညီေနၾကၿပီး ႐ုရွားဘက္တြင္ ႏိုင္ငံအနည္းငယ္ကသာ ထိထိေရာက္ေရာက္ ပါဝင္ကူညီေနေၾကာင္း ေတြ႕ရပါသည္။ ကိုယ္တိုင္ပါဝင္တိုက္ခိုက္ေနၾကျခင္း မဟုတ္ေသာ္လည္း စစ္ပြဲအတြက္ လိုအပ္သည့္ အကူအညီအေထာက္အပံ့မ်ားအား နည္းလမ္းေပါင္းစုံျဖင့္ ယူကရိန္းက ရရွိေနပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႐ုရွားတစ္ႏိုင္ငံတည္းက ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားအား ပုံစံတစ္မ်ိဳးျဖင့္ ရင္ဆိုင္ေနရျခင္းဟု မွတ္ယူႏိုင္ပါသည္။ ပုံစံသစ္ျဖင့္ ဆင္ႏႊဲေနသည့္ ကမာၻစစ္တစ္ခုဟု မွတ္ယူႏိုင္ပါသည္။ အေမရိကန္အေနျဖင့္ ၎၏ ကာကြယ္ေရးဘတ္ဂ်က္ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန႔္ ကိုယ္ပြားစစ္ပြဲ (Proxy War) အတြက္ ခြဲေဝအသုံးျပဳမည္ဆိုပါက အေမရိကန္စစ္သည္တစ္ဦး တစ္ေယာက္မွ်ပင္ စစ္ေျမျပင္သို႔ ေျခခ်ရန္ မလိုအပ္ပဲ ႐ုရွားတပ္မေတာ္အား ေခ်မႈန္းႏိုင္လိမ့္မည္၊ ထိုသို႔ဆိုလွ်င္ ကမာၻစစ္ပုံစံမဟုတ္ဟု သုံးသပ္မႈမ်ားလည္း ရွိေနပါသည္။ ဤသုံးသပ္ခ်က္မွာ မွန္ကန္ပါ၏ေလာ။
မၾကာခင္က ျပင္သစ္ပညာရွင္ Emmanuel Todd ၏ သုံးသပ္ခ်က္တစ္ခု ထြက္ေပၚလာပါသည္။ ၎က ယူကရိန္းစစ္ပြဲသည္ ကမာၻစစ္ျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ယခုစစ္ပြဲသည္ ႐ုရွားႏွင့္ အေမရိကန္တို႔၏ ျဖစ္တည္မႈ ျဖစ္ၿပီး ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္လုံးအေနျဖင့္ တပ္ေခါက္ ေနာက္ဆုတ္၍ မရႏိုင္ေတာ့ေပ။ ယခုစစ္သည္ ႐ုရွား၏ ျဖစ္တည္မႈဆိုသည္မွာ သက္ေသျပသရန္ပင္ မလိုအပ္ေတာ့ဘဲ ပကတိရွင္းလင္းေနၿပီးသား ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႔ဆိုလို အေမရိကန္၏ ျဖစ္တည္မႈမွာ အဘယ္သို႔နည္း၊ ကမာၻစစ္ႀကီးတစ္ခုအတြက္ အခ်က္ျပေနျခင္းလား။ ယူကရိန္းစစ္ပြဲသည္ အေမရိကန္၏ ျဖစ္တည္မႈအတြက္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားက သက္ေသထူေနပါသည္။
ေနတိုးအဖြဲ႕ဝင္ မဟာမိတ္မ်ားက အေမရိကန္ဘက္မွ ျပတ္ျပတ္သားသား ရပ္တည္ေနၾကေသာ္လည္း ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ားမွာ ထိုသို႔မဟုတ္ပါ။ ၎တို႔၏ တုံံ့ျပန္မႈမွာ ပိုမိုဒြိဟျဖစ္စရာမ်ား ရွိေနပါသည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား အပါအဝင္ (၇၀) ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ ကမာၻ႔လူဦးေရက အေမရိကန္ဘက္တြင္ မရွိၾကပါ။ ယခုစစ္ပြဲသည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲကမာၻတြင္ အေမရိကန္အား ဆန႔္က်င္သည့္ လူထုသေဘာထားအား ပုံေဖာ္လာသည္ကို ေတြ႕ႏိုင္သည္။ အေရးႀကီးဆုံးအခ်က္မွာ တ႐ုတ္သည္ ႐ုရွားဘက္မွ ရပ္တည္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ႐ုရွားႏွင့္ တ႐ုတ္တို႔တြင္ အေမရိကန္ ဗိုလ္က်စိုးမိုးမႈ ကြယ္ေပ်ာက္သြားေစရန္ဟူေသာ တူညီသည့္ အက်ိဳးစီးပြားဆႏၵ ရွိေနသည္။ ထိုႏွစ္ႏိုင္ငံသာ ပူးေပါင္းသြားမည္ ဆိုပါက အလြန္အင္အားေတာင့္တင့္းေသာ မဟာမိတ္ ျဖစ္လာမည္။ ယခုစစ္ပြဲသည္ ထိုႏွစ္ႏိုင္ငံအား ပိုမိုနီးကပ္ေသာ မဟာမိတ္မ်ား ျဖစ္လာေစရန္ မီးထိုးေပးေနသည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ႐ုရွား၏ ယူကရိန္းတြင္ ေအာင္ျမင္မႈသည္ တ႐ုတ္၏ တိုင္ဝမ္အေပၚ သေဘာထားေျပာင္းလဲလာႏိုင္မႈအေပၚတြင္လည္း လႊမ္းမိုးထားသည္။ အျခားေသာ ထြန္းသစ္စ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္လည္း အေမရိကန္၏ ဗိုလ္က်စိုးမိုးမႈအေပၚ စိန္ေခၚမႈမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ အေမရိကန္၏ ဗိုလ္က်စိုးမိုးမႈ ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းလာေၾကာင္း သတင္းစကားလည္း ျဖစ္ပါသည္။ အေမရိကန္က အေရးယူပိတ္ဆို႔ထားေသာ္လည္း အိႏၵိယသည္ ႐ုရွားထံမွ ေရနံအေျမာက္အျမားကို ဆက္လက္ဝယ္ယူလက္ရွိပါသည္။ မၾကာမီ ကမာၻ႔လူဦးေရ အမ်ားဆုံးျဖစ္လာမည့္ အိႏၵိယအေနျဖင့္ ၎၏ မဟာမိတ္ အေမရိကန္အေပၚ ႏွစ္ဘက္ခြ ဆက္ဆံေနသည္ဟု ထင္ျမင္ယူဆဖြယ္ ျဖစ္ပါသည္။
ယေန႔ေခတ္တြင္ စစ္ပြဲတစ္ရပ္ဆင္ႏႊဲၾကသည္ ဆိုရာတြင္ စစ္ေရးဆိုင္ရာ ရင္ဆိုင္တိုက္မႈမ်ားခ်ည္း သက္သက္ထက္စာလွ်င္ ဘက္ေပါင္းစုံက နည္းလမ္းေပါင္းစုံ အသုံးျပဳဆင္ႏႊဲၾကပါသည္။ ယင္းကို ေရာႁပြန္းစစ္ပြဲ (Hybrid Warfare) ဟု အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုၾကသည္။ ေခတ္သစ္ ေရာႁပြန္းစစ္ပြဲအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုအရဆိုလွ်င္ ယခုစစ္ပြဲအား ကမာၻစစ္ႀကီးတစ္ခုဟု သတ္မွတ္ႏိုင္ပါသည္။ ေရာႁပြန္းစစ္ပြဲတြင္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ား ပါဝင္ပါသည္။
– အင္တာနက္ လုံၿခဳံေရး ခ်ိဳးေဖာက္ ဝင္ေရာက္မႈမ်ားႏွင့္ ဆိုင္ဘာတိုက္ခိုက္မႈမ်ား၊
– သတင္းမွားမ်ား ထုတ္လႊင့္ျခင္း (ဥပမာ – ေ႐ြးေကာက္ပြဲအား အကြက္ဆင္ ကုလားဖန္ထိုး လိမ္လည္ရန္ သို႔မဟုတ္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ရလဒ္ ေျပာင္းလဲသြားေစရန္ သတင္းစစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲျခင္း)၊
– Kompromat (ႏိုင္ငံေရးသမားတစ္ဦး သို႔မဟုတ္ အျခား ဩဇာလႊမ္းမိုးမႈရွိသူတစ္ဦးအား ၿခိမ္းေျခာက္ အေပးအယူျပဳလုပ္၍ သတင္းအခ်က္အလက္ရယူျခင္း)၊
– ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲျခင္း (နယ္စပ္ ကုန္စည္ စီးဆင္းမႈအား ပိတ္ဆို႔ျခင္း) ႏွင့္
– ေငြေၾကးဆိုင္ရာ စစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲျခင္း (အရန္ေငြေၾကးအား ပိတ္ဆို႔ထားျခင္း၊ SWIFT ကဲ့သို႔ ပလက္ေဖာင္းမ်ားတြင္ ပါဝင္လုပ္ေဆာင္မႈအား ဖယ္ထုတ္ ပိတ္ပင္ျခင္း) တို႔ ျဖစ္သည္။
တန္ျပန္လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားအျဖစ္ စက္သုံးဆီ ဝယ္ယူမႈမ်ားအတြက္ တ႐ုတ္ယြမ္ သို႔မဟုတ္ ေ႐ႊျဖင့္ ေပးေခ်မႈစနစ္မ်ားျဖင့္ အစားထိုး လုပ္ေဆာင္လာၾကသည္။ ယင္းက အေမရိကန္ေဒၚလာအား ကမာၻ႔အရန္ေငြေၾကးအဆင့္အတန္းမွ ေလ်ာ့က်ေစသည္။ အေမရိကန္အေနျဖင့္ လည္ပတ္သုံးစြဲေနေသာ ကမာၻ႔အရန္ ေငြေၾကးအျဖစ္ ထရီလီယံႏွင့္ခ်ီေသာ ေငြစကၠဴမ်ားအား ႐ိုက္ထုတ္ရန္ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ မတန္တဆ အခြင့္ထူးအား ရရွိခဲ့သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ မၾကာေသးမီက ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားသည္ ေရနံအား တ႐ုတ္ယြမ္ေငြျဖင့္ ေရာင္းခ်သြားရန္ သေဘာတူညီခဲ့ရာ အေမရိကန္ေဒၚလာအား ကမာၻ႔အရန္ေငြေၾကး အဆင့္အတန္းမွ အားနည္းသြားေစခဲ့ပါသည္။
႐ုရွား – ယူကရိန္းစစ္ပြဲသည္ အေမရိကန္၏ ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ ဗိုလ္က်စိုးမိုးေနမႈအား ေပ်ာက္ကြယ္သြားရန္ လုပ္ေဆာင္မည့္ အင္အားစုမ်ားအား ေမြးထုတ္ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။ စစ္ပြဲတြင္ ႐ုရွားက အႏိုင္ရရွိျခင္း သို႔မဟုတ္ ယူကရိန္း၏ ျပည္နယ္ေလးခုအနက္ တစ္ခု သို႔မဟုတ္ တစ္ခုထက္ပိုမို လြတ္ေျမာက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ႏိုင္ျခင္းသည္ အေမရိကန္၏ အင္အားအကန႔္အသတ္ကို ေဖာ္ၫႊန္းႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ အေမရိကန္အင္အား ဆုတ္ယုတ္လာျခင္းကို ျပသျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ဆိုလွ်င္ Todd ၏ အဆိုမွန္ကန္ေၾကာင္း ေတြ႕ႏိုင္သည္။ ယူကရိန္းစစ္ပြဲသည္ အေမရိကန္၏ ျဖစ္တည္မႈ ျဖစ္သည္။
အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ၎၏ ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ ဗိုလ္က်စိုးမိုးမႈအား ေလ်ာ့က်ေစေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစကာမူ အေမရိကန္၏ ပိုင္နက္နယ္နိမိတ္သည္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ ခံရျခင္း မရွိသည့္အတြက္ ျဖစ္တည္မႈအား ၿခိမ္းေျခာက္ေနသည္လားဟူေသာ ေမးခြန္းလည္း ထြက္ေပၚလာသည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရး သုေတသီ Peter Zeihan က အေမရိကန္သည္ ၎၏ ပိုင္နက္နယ္နိမိတ္အတြင္း ျပန္လည္ဆုတ္ခြာ ဝင္ေရာက္သြားၿပီး အေမရိကခံတပ္ (Fortress America) အျဖစ္ ျပန္လည္ဖန္တီးသြားႏိုင္သည္ဟု သုံးသပ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ယူကရိန္းစစ္ပြဲသည္ အေမရိကန္၏ နယ္နိမိတ္တည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရးအား ၿခိမ္းေျခာက္ေနသည္ မဟုတ္ဘဲ၊ ၎၏ ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ ဗိုလ္က်စိုးမိုးမႈဝါဒ၏ ျဖစ္တည္မႈအား ၿခိမ္းေျခာက္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။
Todd သီအိုရီ၏ ေနာက္တစ္ပိုင္းမွာ တစ္ဘက္ႏွင့္ တစ္ဘက္ တပ္ေခါက္ ေနာက္ဆုတ္၍မရ ဟူေသာအခ်က္ျဖစ္သည္။ ယူကရိန္းစစ္ပြဲသည္ ကမာၻေပၚရွိ သက္ရွိသတၱဝါအားလုံး အလုံးစုံ ပ်က္သုဥ္းသြားေစႏိုင္သည့္ န်ဴးကလီးယားစစ္ပြဲႀကီးအျဖစ္သို႔ အရွိန္ျမႇင့္တင္ ေရာက္ရွိသြားရန္ အလားအလာရွိေသာ္လည္း ႏွစ္ဘက္လုံးက ယူကရိန္းနယ္ေျမအတြင္းတြင္သာ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားရန္ ထိန္းသိမ္းလုပ္ေဆာင္ေနၾကေၾကာင္း ေတြ႕ျမင္ရသည္။ ထိုအခ်က္အရ စစ္ပြဲသည္ ေဒသတြင္း အကန႔္အသတ္ျဖင့္ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သုံးသပ္ႏိုင္သည္။ ထို႔အျပင္ ကမာၻ႔ေဒသ တစ္ေနရာရာတြင္ အျခားေသာ ေဒသတြင္း ကန႔္သတ္စစ္ပြဲတစ္ခု သို႔မဟုတ္ တစ္ခုထက္ ပိုမို၍ ထပ္မံေပၚေပါက္လာႏိုင္မႈ ရွိမရွိအား လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ခန႔္မွန္းျခင္း မျပဳႏိုင္ေသးေခ်။ အမွန္အတိုင္း သုံးသပ္ရမည္ ဆိုလွ်င္ မိမိတို႔ေနထိုင္ရာ ကမာၻေျမႀကီးသည္ ပိုမိုရႈပ္ေထြးေပြလီေနေသာ အေျခအေနသို႔ ဆိုက္ေရာက္ေနပါသည္။ ေရာႁပြန္းစစ္ပြဲ၏ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားႏွင့္ ကန႔္သတ္စစ္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ ကမာၻႀကီးအေနျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ ရွိမေနပါ။ ပုံစံသစ္ျဖင့္ ျဖစ္ပြားေနေသာ ကမာၻစစ္၏ အစဦးပိုင္းအား ႀကဳံေတြ႕ေနရသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။
နိဂုံး
စစ္ေအးတိုက္ပြဲၿပီးဆုံးခ်ိန္တြင္ ဒြိဝင္႐ိုးကမာၻ (Bipolar World) အဆုံးသတ္ၿပီးေနာက္ အေမရိကန္ဦးေဆာင္သည့္ ဧကဝင္႐ိုးကမာၻသာ က်န္ရွိခဲ့ပါသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ႐ုရွားႏွင့္ တ႐ုတ္တို႔ အင္အားႀကီးထြားလာမႈ၊ သေဘာထားတူညီရာျဖစ္ေစ၊ ပထဝီအေနအထားတူရာျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားစုေပါင္းၿပီး ေဒသတြင္း ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈ အစုအဖြဲ႕မ်ား (Regional Cooperation Organisations) (ဥပမာ Shanghai Cooperation Organisation (SCO), BRICS, BRICS Plus) ဖြဲ႕စည္းလာျခင္းသည္ ဗဟုဝင္႐ိုးကမာၻ (Multipolar World) ဆီသို႔ ဦးတည္လာျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ႐ုရွား၏ ႏိုင္ငံျခားေရးမူဝါဒမွာ ဗဟုဝင္႐ိုးကမာၻသို႔ ဦးတည္ရာ လမ္းေၾကာင္းသြယ္ (The Path to Multipolar World) ျဖစ္ပါသည္။ ႐ုရွား – ယူကရိန္းစစ္ပြဲသည္ ဧကဝင္႐ိုးကမာၻႏွင့္ ဗဟုဝင္႐ိုးကမာၻတို႔၏ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈမ်ားအနက္ တစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ႏိုင္ပါသည္။ လက္ရွိစစ္ပြဲတြင္ ႐ုရွားအေနျဖင့္ ယူကရိန္းတစ္ႏိုင္ငံတည္းကိုသာ ရင္ဆိုင္တိုက္ခိုက္ေနရသည္မဟုတ္ဘဲ ေျမာက္အတၱလႏၲိတ္စစ္စာခ်ဳပ္အဖြဲ႕ဝင္ ႏိုင္ငံအားလုံးႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ စစ္ေျမျပင္တစ္ခုတည္းတြင္သာ တိုက္ခိုက္ေနသည္မဟုတ္ဘဲ ဆိုင္ဘာစစ္ေျမျပင္၊ စီးပြားေရးစစ္ေျမျပင္အပါအဝင္ နယ္ပယ္ေပါင္းစုံတြင္ ရင္ဆိုင္တိုက္ခိုက္ေနရျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ စစ္ပြဲျဖစ္ပြားရျခင္း၏ မူလအေၾကာင္းရင္းခံျဖစ္ေသာ ယူကရိန္းအား ေနတိုးအဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ လက္ခံမျပဳဟူသည့္ တိက်ေသာ အာမခံခ်က္ မရမခ်င္း စစ္ပြဲမွာ ၾကာရွည္ေနမည့္ သေဘာျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ႏိုင္ပါသည္။ ေနတိုးအဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ မိမိႏိုင္ငံႏွင့္ အနီးကပ္တည္ရွိေနျခင္းအား ႐ုရွားက လက္ခံႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ႐ုရွားအေနျဖင့္ ၎၏ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား ထိခိုက္လာမႈအား ကာကြယ္ရန္ တာဝန္ရွိပါသည္။ မိမိတို႔ႏိုင္ငံအေနျဖင့္လည္း အေနာက္ႏိုင္ငံႀကီးမ်ားအပါအဝင္ ႏိုင္ငံေပါင္းစုံ၏ ဘက္ေပါင္းစုံက ထိုးႏွက္တိုက္ခိုက္ ဖိအားေပးခံေနရခ်ိန္ ျဖစ္ပါသည္။ လက္ရွိျဖစ္ပြားေနေသာ ႐ုရွား – ယူကရိန္းစစ္ပြဲအား ဘက္ေပါင္းစုံက သင္ခန္းစာေဖာ္ထုတ္ကာ မိမိတို႔ႏိုင္ငံအတြက္ အက်ိဳးရွိႏိုင္သည္မ်ားကို အတုယူ သုံးစြဲသြားသင့္ပါသည္။ ပုံစံသစ္ျဖင့္ ျဖစ္ပြားေနေသာ ကမာၻစစ္ႀကီးအတြင္း မိမိတို႔ႏိုင္ငံ ရွင္သန္ရပ္တည္ေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္သြားရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသား ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။
ေဒါက္တာႏိုင္ေဆြဦး
ေသနဂၤမဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးအဖြဲ႔
ရင္းျမစ္။
– Is Ukraine War the beginning of World War III? Les Nemethy, CEO and Founder of Euro-Phoenix Financial Advisors, Intellinews, January 23, 2023
– Russia’s War in Ukraine, What are the emerging military lessons? Strategic Survey 2022
– ႐ုရွားရဲ႕ ယူကရိန္းစစ္ဆင္ေရး – (ရက္ေပါင္း ၄၄၀) – ယူကရိန္း တန္ျပန္ထိုးစစ္၏ အလားအလာ၊ ေအာင္သူရိန္
– စံခ်ိန္ခ်ိဳးသည့္ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ကမာၻ႔စစ္အသုံးစရိတ္၊ ေဒါက္တာႏိုင္ေဆြဦး၊ ကမာၻ႔ေရးရာ အမွတ္ (၂၀)၊ ဇြန္ ၂၀၂၃
